3 stycznia 2008

Przykladowe konspekty

Konspekt wypowiedzi na temat: Motyw tańca na podstawie wybranych przykładów

Bibliografia wypowiedzi:

I. Literatura podmiotu:

1. Mickiewicz A., Pan Tadeusz, Warszawa 1999.

2. Reymont W.S., Chłopi, Wrocław 1999.

3. Wyspiański S., Wesele, Wrocław 1994.

4. Baczyński K.K., Sur le pont d'Avignon, [w:] Poezje Kraków 1993.

5. Mrożek S.,Tango, Warszawa 2000.

6. Holbein H., Taniec śmierci [reprodukcja].

7. Degas E., Niebieskie tancerki [reprodukcja].

II. Literatura przedmiotu:

1. Wyka K., Pan Tadeusz, t. I: Studia o poemacie, t. II: Studia o tekście, Warszawa 1993.

2. Lichański S., Chłopi Władysława Stanisława Reymonta, Warszawa 1987.

3. Ziejka F., Wesele w kręgu mitów polskich, Kraków 1997.

4. Skwarczyńska S., Chocholi taniec Wyspiańskiego jako obraz-symbol w języku późniejszej sztuki polskiej, [w:] Wokół teatru i literatury: studia i szkice, Warszawa 1970.

5. Nad wierszami Baczyńskiego: interpretacje, szkice i rozprawy, pod red. Ostasza G., Rzeszów 1998.

6. Chojka J., Dramaturgia Sławomira Mrożka (Tango, Emigranci), Gdańsk 1994.

7. Huizinga J., Taniec śmierci, [w:] Jesień średniowiecza, tłum. Brzostowski T., Warszawa 2003.

8. Taniec i literatura, pod red. Czaplejewicza E. i Potkańskiego J., Warszawa 2002.
III. Ramowy plan wypowiedzi:

1. Sprecyzowanie omawianego problemu:

a. Taniec - jako układ ruchów ciała i gestów wykonywanych w rytm muzyki bądź rytmicznych dźwięków. Wyróżnia się taniec obrzędowy, ludowy-tradycyjny taniec związany z danym obszarem, którego fory rozwinęły się na przestrzeni czasu, taniec towarzyski, wywodzący się z tańców dworskich, balet klasyczny-forma tańca teatralnego i taniec nowoczesny. Taniec towarzyszy człowiekowi od zawsze [ rysunki w jaskiniach ludzi pierwotnych, które przedstawiały tańczące postacie]. Pierwotnie był wykonywany na cześć bogów lub przyrody. W wielu religiach taniec był obok składania ofiary najważniejszą czynnością kultyczną, gdyż może on wyrażać te emocje, które skumulowane są w duszy człowieka. W starożytnej Grecji tańczono podczas święta ku czci boga Dionizosa [w ,,Mitologii"- jedną z dziesięciu muz była muza tańca Terpsychora, wyrażana z lirą i plektronem]. O tańcu czytamy również Biblii. Był on wyrazem radości i wdzięczności za okazaną przez Boga łaskawość [po przejściu suchą stopą Izraelitów przez Morze Czerwone, Miriam- siostra Mojżesza, szła na czele orszaku tańczących niewiast. Tańce wokół świętego cielca jako wyraz szacunku wobec świętego przedmiotu. Taniec pasierbicy Heroda-Salome].

b. Odwoływanie się do motywu tańca w literaturze i sztuce służyło nie tylko opisywaniu szalonych zabaw ludzkości, lecz również wielokrotnie pełnił on funkcję symbolu, przedstawiającego ogromny bezład, marazm populacji ludzkiej. Taniec bez wątpienia stanowił istotny element kultury i tradycji i dlatego też stał się popularny w literaturze i sztuce.

2. Prezentacja właściwa:

a. danse macabre - taniec śmierci. To średniowieczne wyobrażenie korowodu ludzi różnych stanów społecznych i wszystkich zawodów prowadzonych przez śmierć do grobów. Śmierć zazwyczaj przedstawiano jak szkielet i utożsamiano ją z reprezentantką płci pięknej. Taniec ten odzwierciedlał wszechobecność śmierci, która każdego człowieka traktuje tak samo, wszyscy są bowiem równi w obliczu śmierci. Owa alegoria ma za zadanie uzmysłowić ludziom wzajemną równość każdej istoty ludzkiej w godzinie zgonu oraz wywołać lęk i smutek. Analiza obrazu pędzla Holbeina zatytułowanego ,,Taniec śmierci"

b. opis narodowego tańca polskiego-poloneza (inaczej polski lub chodzony) prezentuje Adam Mickiewicz w ostatniej księdze swojej epopei zatytułowanej ,,Pan Tadeusz". Odbywa się on w związku z wizytą w Soplicowie generała Dąbrowskiego oraz zaręczyn trzech zakochanych par, miedzy innymi Tadeusza i jego wybranki serca Zosi. Poloneza prowadził Podkomorzy, który swym tanecznym kunsztem wzbudzał podziw, a zarazem był ,,ostatnim, co tak poloneza wodzi". Za ową taneczną sceną chowa się ukryte znaczenie, mianowicie ma ona wymiar symboliczny. Jest ona bowiem znakiem odchodzenia w przeszłość świata tworzonego przez warstwę szlachecką. Ów literacki obraz spełnia również rolę kompozycyjną oraz eksponuje pogodną i optymistyczną wymowę epopei Mickiewicza.

c. Władysław Reymont w ,,Chłopach" opisując zabawy charakterystyczne dla wiejskich wesel, nie pominął również i tańców. Każdy z tańców ma bowiem inny charakter: krakowiak jest symbolem młodości i swobody, mazur z kolei to poważny, stateczny i nieustępliwy jak typowa dusza chłopska, natomiast oberek oznacza miłość i szczęście, dlatego też tańczy się go tak skocznie i zwrotnie.

d. W ,,Weselu" Stanisław Wyspiański skrytykował- na podstawie tańca Pana Młodego z Panną Młodą -chłopomanię, jakże charakterystyczną dla okresu młodopolskiego. Innym nawiązaniem do motywu tańca bez sprzecznie jest chocholi taniec z ostatniej sceny III aktu. Bohaterowie ,,Wesela" biernie poddają się somnambulicznym, magnetycznym rytmom, jakie wygrywał chochoł. Ta scena ma bowiem symboliczny wymiar. Prezentuje marazm, apatię, niezdolność do czynu i ogólną niemoc polskiego społeczeństwa, które tańczy taniec niewoli. Polacy nie są w stanie wyrwać się z zamkniętego kręgu. I ,,dech mu zapiera Rozpacz, a przestrach i groza obejmuje go martwotą; słania się, chylą ku ziemi, potrącany przez zbity krąg taneczników, który daremno chciał rozerwać".

5. Wiersz zatytułowany ,,Sur le pont d'Avignon" Krzysztof Kamil Baczyński napisał podczas pobytu w szpitalu w sierpniu 1941 roku. Za pośrednictwem poetyckich słów daje czytelnikom opis świata, który przeminął wraz z wybuchem wojny, którego już tak naprawdę nie ma. Poeta pragnie zapomnieć o okrucieństwach, jakie niesie ze sobą kataklizm II wojny światowej, a chwile zapomnienia odnajduje jedynie w minionych czasach, pełnych szczęścia, radości, piękna, zabawy i tańca. Tańczą nie tylko ,,panowie, tańczą panie na moście w Awinion", ale również i ,, w lasach zielonych - białe łanie uchodzą w coraz cichszy taniec", tańczy cała przyroda. Dla Baczyńskiego opisywanie tańca jest sposobem na ucieczkę od brutalnej i pełnej śmierci rzeczywistości wojennej.

f. ,,Tango"- Sławomir Mrożek dopiero w ostatniej scenie odwołał się do tytułu swojego dzieła. Tango bowiem zaczyna tańczyć Edek, będący reprezentantem lumpenproletariatu z Eugeniuszem, członkiem rodziny z wielowiekowymi tradycjami. Ów taniec jest wizją nadciągającej nowej rzeczywistości.

g. Analiza płótna E. Dogasa zatytułowanego ,,Niebieskie tancerki"

3. Podsumowanie:

a. do motywu tańca często artyści odwoływali się w swoich dziełach - zarówno literackich, jak i plastycznych

b. taniec bywa ujęty na rozmaite sposoby- jako radosne i pełne szczęścia wydarzenie (,,Pan Tadeusz", wiersz Baczyńskiego), bądź też jako wizja zdarzenia pesymistycznego w swej wymowie (danse macabre)

IV. Materiały dodatkowe

1. cytaty zapisane na kartce

2. Reprodukcje:

a. Holbein H., ,,Taniec śmierci"

b. Degas E., ,,Niebieskie tancerki"

Co po maturze?

Boisz sie matury z polskiego?