4 października 2007

"KORDIAN" - J.Slowackiego

Ogolnie o ksiazce



Dramat powstal w szczegolnych okolicznosciach. Juliusz Slowacki od dluzszego czasu przebywal na emigracji w Paryzu, dokad wyjechal z Warszawy pod koniec powstania listopadowego. Wlaczyl sie w ten bohaterski akt narodu polskiego najbardziej jak potrafil. Pisal dla walczacych zolnierzy plomienne wiersze, ktore mialy zagrzewac do walki. Jego utwory wydane zostaly drukiem i cieszyly sie ogromnym powodzeniem wsrod powstancow. Nazwisko Slowackiego wymawiane bylo z szacunkiem. W srodowisku warszawskim okrzyknieto go "pierwszym poeta Polski"

Na skutek kleski powstania, Juliusz Slowacki, w obawie przed represjami carskimi, wyjechal z kraju. Bardzo serdecznie bywal witany w Dreznie, gdzie znajdowalo sie duzo Polakow. Zupelnie inny jednak los spotkal gow Paryzu, dokad udal sie nastepnie. Tu przywodca ideowym emigracji byl Adam Mickiewicz, ktorego Slowacki znal wczesniej, poniewaz bywal on w salonach jego matki i mial nadzieje, ze zostanie zwlaszcza przez niego, przyjety cieplo jako mlodszy kolega. Nie udalo sie mlodemu poecie zblizyc do grupy otaczajacej Mickiewicza, ani do niego samego. Atmosfera wokol niego byla tak bardzo nieprzyjemna, ze zrezygnowal z udzialu w zyciu politycznym. W 1833 roku wydrukowal pierwszy tom wierszy, ktore zostaly przyjete obojetnie, a Mickiewicz powiedzial o nich, ze "jest to gmach piekna architektura stawiany, jak wzniosly Kosciol, ale w Kosciele Boga nie ma". Niedlugo potem ukazuje sie III czesc "Dziadow" Adama Mickiewicza, w ktorej bardzo negatywnie zostal ukazany ojczym Slowackiego - doktor Becu. Slowacki w pierwszej chwili chcial wyzwac Mickiewicza na pojedynek. Przyjaciele doradzili mu, aby zaniechal tego, posluchal i wkrotce opuscil Paryz. Udal sie do Szwajcarii i tu wlasnie powstal dramat, ktorego pelny tytul brzmi: "Kordian" cz. I trylogii. Spisek koronacyjny.
Tytul "Kordian" zatem jest pierwsza czescia. Slowacki napisal takze trzecia czesc, wyslal ja do druku, ale potem zniszczyl. "Kordian" zostal wydany bezimiennie w Paryzu w 1834 roku. Stanowi polemike z pogladami Mickiewicza i jest rozrachunkiem z powstaniem listopadowym, ktore niestety, zakonczylo sie kleska.

"Kordian" jest typowym dramatem romantycznym. Poeta zerwal z zasada trzech jednosci: miejsca, czasu i akcji. Akcje umiescil zarowno w dworku szlacheckim na Litwie, jak i w parku w Londynie, w willi wloskiej, w Watykanie, w Alpach, w Warszawie. Akcja rozgrywala sie w ciagu wielu roznych lat: 1799, 1828 ... Dramat posiada wiele watkow: polityczny, milosny, fantastyczny, oraz rozne epizody: opowiadanie Grzegorza o Kazimierzu, o chlopcu imieniem Janek, scena w parku, w Watykanie, koronacja cara na krola Polski, spotkanie spiskowcow. Utwor sklada sie dzieki temu z kilku, luzno powiazanych ze soba scen, ktore moga istniec samodzielnie. Obok bohaterow realistycznych, wystepuje wiele postaci i zdarzen fantastycznych oraz alegorii. Naleza do nich: czarownica, diably, Imaginacja, Strach, zlot ze szczytu Mont Blanc.

Istotnym elementem jest takze tajemniczosc. Widac to na przykladzie nie wyjasnionych losow bohatera, dziwnego czlowieka, ktory pojawil sie przed zamkiem po koronacji cara i ludzi owial strach.

W dramacie Slowackiego wystpeuje synkretyzm rodzajow i gatunkow. Mamy tu do czynienia z dramatem, liryka, np. list do Laury, improwizacja na szczycie Alp. Sa takze elementy epiki: opowiadanie Grzegorza o Syberii, bajka o Janku.
Wystepuje rowniez polaczenie tragizmu z liryzmem, komedia, ironia, parodia oraz fantastyki z realizmem.

Tragedia ukazana zostala podczas opowiadania Grzegorza o Syberii. Rosjanie w sposob wyjatkowo okrutny znecali sie nad Polakami. Chcac zlamac ich solidarnosc, postanowili po dzisieciu poprzenosic ich do innych pulkow. Polacy postanowili przeciwstawic sie temu, chwytajac sie za rece i nie pozwalajac rozdzielic. Wtedy Rosjanie pozarzucali na ich szyje rzemienne arkany, jak na dzikie konie i ciagneli po ziemi. Jednemu z zolnierzy, staremu czlowiekowi zdarto skore z glowy razem z wlosami. Trgiczne wydarzenie rozegralo sie takze w czasie koronacji w Warszawie. Kobieta, trzymajaca male dziecko na reku, zostala popchnieta przez Rosjanina na koniu, przewrocila sie, dziecko wpadlo do rynsztoka i zostalo stratowane przez konie. Tragiczne jest takze samobojstwo Kordiana na skutek nieszczesliwej milosci oraz wystawienie go przed pluton egzekucyjny.

Liryczne jest natomiast wyznanie milosci Laurze, komediowa scena z Wioletta, ironiczna z papiezem, parodystyczna - odplyniecie na chmurce do Polski ze szczytu w Alpach. Scena parodiuje Widzenie ks.Piotra. Realia ukazane sa w scenie koronacji, jaka odbyla sie rzeczywiscie w 1828 roku w Warszawie w katedrze Sw. Jana.

Fantastyka przedstawiona jest w zlocie na chmurce, w scenie na Lysej Gorze.

W "Kordianie" znajduja sie elementy umoralniajace, ktore wyglasza stary sluga.

Akcja nie zmierza do konkretnego celu, jak mialo to miejsce w dramatach antycznych. Brak jest choru. Losy bohatera, majacego cechy tragiczne, koncza sie w sposob tajemniczy. Pewna role odgrywa natura, ktora symbolizuje groze, nastrojowosc, jest reka karzaca przywodcow powstania. Dramat porusza ponadczasowe problemy etyczne, takie jak odwaga, bohaterstwo, tesknote za idealna i czysta miloscia, cierpienie, oblude duchownych a takze slabosc ludzi, ktorzy nie sa w stanie sprostac zamierzonym celom.

Dramat ma kompozycje otwarta. Calosc utworu spaja bohater, posiadajacy cechy typowo romantyczne. Kordian posiada osobowosc hamletowska i jest pelen rozterek duchowych. Ma wrazliwa nature, jest sklonny do samobojstwa, lubi marzyc o wielkich czynach, o sensie zycia, odczuwa ogromna samotnosc, ma wiele pragnien, duzo podrozuj, przezywa rozczarowanie z powodu materialnego swiata. W koncu znajduje cel w zyciu i poswieca sie dla ojczyzny jak sredniowieczny rycerz, ale brak mu odwagi do wykonania czynu niegodnego. Jego zycie konczy sie tajemniczo.

Glownymi tematami utworu sa: Polemika z Mickiewiczem an temat roli poety i poezji oraz ocena powstania listopadowego.

W dalszej czesci utworu, Slowacki mesjanizmowi przeciwstawil winkelriedyzm. Ta mysl powstala na gorze Mont Blanc, kiedy Kordian wyglosil idee walki samotnej, ale bohaterskiej w obronie pokrzywdzonego narodu. Jednak poniosl kleske, bo okazal sie za slaby na zabicie cara, a moze zbyt silny moralnie, by mordowac podstepnie. Slowacki udowadnial, ze nawet najbardziej bohaterski czyn jednostki nie przyniesie zwyciestwa narodowi. Do tego konieczna jest walka calego narodu. Zabicie cara niczego nie zmieni, bo na jego miejsce przyjda inni. Wolnosc nalezy wywalczyc uczciwymi sposobami, znanymi dobrze Polakom z historii. Slowacki, ktory byl w czasie powstania w Warszawie, pracowal nawet w Biurze Dyplomatycznym Rzadu, dobrze orientowal sie w sytuacji politycznej. Byl wiekszym realista i chcial w sposob uczciwy wyciagnac wnioski z kleski powstania. Wyraznie zaatakowal przywodcow, ktorzy jego zdaniem, zmarnowali kolejna szanse na wolnosc.

Co po maturze?

Boisz sie matury z polskiego?